Tăng huyết áp - Bệnh lý nguy hiểm không nên chủ quan

Y học Cổ truyền không có bệnh danh tăng huyết áp nên thường mô tả trong các phạm trù: “Huyễn vựng, đầu thống, can phong, can dương, can hoả vượng”. Khi bệnh diễn biến nặng có biến chứng ở não , thì YHCT mô tả trong phạm trù “trúng phong”.

Nguyên nhân tăng huyết áp

Chủ yếu là do thất tình, ẩm thực thất tiết, nội thương hư tổn, bệnh thường ảnh hưởng đến các tạng can thận và tỳ.  Khi âm-dương của can thận mất điều hòa, tinh thần căng thẳng kéo dài, cáu gắt giận dữ làm cho can khí uất trệ, uất lâu hóa hoả dẫn đến can dương thượng cang nên xuất hiện đầu choáng mắt hoa, mắt đỏ, đau đầu, mặt đỏ, tâm phiền, lao thương quá độ. 

Biểu hiện của cao huyết áp

Huyễn vựng

Là triệu chứng chủ yếu của bệnh tăng huyết áp. Cơ chế chủ yếu là can thận âm hư thất điều, can chủ sơ tiết, căng thẳng nhiều khí uất, uất ức kéo dài, can khí bất thông sướng, khí uất hóa hoả, can dương thượng cang, thượng nhiều thanh cung (khung) sinh ra huyễn vựng.Thận tàng tinh là âm dịch căn bản của toàn cơ thể, thận âm bất túc, bất năng dưỡng can dẫn đến can âm bất túc, can dương thượng cang cũng phát sinh huyễn vựng. Tỳ chủ vận hoá, ăn nhiều chất béo ngọt, uống rượu quá độ, lao động quá sức, tổn thương tỳ vị, tỳ mất kiện vận, tụ thấp sinh đàm, đàm trọc trung trở thanh dương bất thăng, trọc âm bất giáng đều phát sinh huyễn vựng (như vậy huyễn vựng do can dương thượng cang, thượng nhiều thanh không, thận âm bất túc bất năng dưỡng can, tỳ hư tụ thấp sinh đàm).

Đầu thống (đau đầu)

Nguyên nhân đau đầu chủ yếu do 3 tạng: can, tỳ, thận. Tăng huyết áp kéo dài, can mất sơ tiết uất mà hóa hoả, thận tinh huyết ứ lâu, tủy não hư hoặc khí huyết vận hành bất thông, huyết ứ nội trở bất thông tắc thống, đều sinh đau đầu.

Tâm quý (hồi hộp, đánh trống ngực)

Nguyên nhân chủ yếu là liên quan đến tâm, thận. Thận âm bất túc thủy bất tế hoả, dương khí bất túc , tỳ thận dương hư, bất năng trưng hóa thủy dịch, đình tụ mà thành ẩm đều có thể phát sinh tâm quý. 

Trúng phong

Là biện chứng thường gặp ở thời kỳ sau của tăng huyết áp. Cơ chế bệnh lý chủ yếu là can thận âm - dương thất điều. 

Nguyên tắc trị liệu cao huyết áp

Nguyên tắc điều trị cơ bản là điều can bổ thận, khôi phục lại sự cân bằng của âm - dương. Cụ thể là phải bình can tiềm dương, tư âm, ích khí dưỡng âm, âm - dương cùng bổ, đồng thời phải căn cứ vào biểu hiện cụ thể lâm sàng mà kết hợp hóa đàm, hoạt huyết hóa ứ, hành khí, tiêu trừ đàm trọc huyết ứ và khí trệ. Người thầy thuốc có thể dùng độc pháp hoặc có thể phối hợp các phương pháp với nhau, phải linh hoạt sử dụng tuỳ theo diễn biến và kết quả lâm sàng.